Bardzo często zdarza się tak, że pracownik nie wykorzysta przysługującego mu urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania umowy o pracę bądź też wygaśnięcia stosunku pracy. Bez względu na to czy urlop został niewykorzystany w całości czy w części pracownikowi przepisy kodeksu pracy przyznają ekwiwalent pieniężny za ten okres.
Powyższy obowiązek został zniesiony w przypadku, gdy pracodawca i pracownik ustalą, że wykorzystanie urlopu wypoczynkowego nastąpi w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę, która zostanie zawarta z tym samym pracodawcą zaraz po rozwiązaniu czy też wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę.
Pracownik otrzymuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop w wysokości wynagrodzenia, jakie by otrzymał, gdyby w danym czasie pracował. W przypadku, gdy wysokość wynagrodzenia jest zmienna, można wyliczyć wysokość ekwiwalentu w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z okresu 3 miesięcy, które rozpoczynają urlop, a w przypadku znacznego wahania między wysokością wynagrodzenia okres może być przedłużony nawet do 12 miesięcy.
Pracownik nie otrzymuje ekwiwalentu za czas urlopu w przypadku, gdy pracownik jest objęty przez pracodawcę na podstawie odrębnych przepisów ubezpieczeniem gwarantującym mu otrzymanie świadczenia za czas urlopu. Świadczenie pieniężne nie może być mniej korzystne niż wynagrodzenie za urlop. W sytuacji, gdy świadczenie za czas urlopu jest mniejsze od ekwiwalentu, jaki otrzymałby pracownik za urlop, pracodawca musi wypłacić pracownikowi różnicę pomiędzy tymi kwotami.