Analiza sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa pozwala na kompleksową oraz wszechstronną ocenę funkcjonowania przedsiębiorstwa. Na jej podstawie podejmowane są decyzje, które dotyczą rozwoju przedsiębiorstwa. Ocena struktury majątkowo-kapitałowej opiera się przede wszystkim na danych bilansowych, dlatego też dokonywana jest analiza bilansu.
Bilans to nic innego jak wartościowe zestawienie składników majątkowych jakimi dysponuje dane przedsiębiorstwo oraz źródeł pokrycia majątku. Dokładnie mówiąc bilans jest odzwierciedleniem stanu majątkowego przedsiębiorstwa oraz sposobów jego sfinansowania na określony ramowo czas. Bilans jest sporządzony na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, określony jako moment bilansowy.
Podmiot może dokonywać analizy pionowej bilansu, która może być prowadzona w ujęciu dynamicznym oraz statycznym. Analiza statyczna bilansu dotyczy przede wszystkim struktury majątku przedsiębiorstwa oraz źródeł jego finansowania w określonym momencie czasowym. Natomiast analiza dynamiczna pozwala na ocenę również kierunków zmian jakie zachodzą w strukturze majątku w porównaniu ubiegłymi latami. Analiza dynamiczna pozwala na uzyskanie znacznie więcej informacji.
Może być również prowadzona analiza pozioma bilansu, która uwzględnia współzależności między majątkiem a źródłami jego finansowania, co pozwala na odzwierciedlenie warunków równowagi ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. Jeżeli w firmie prawidłowo jest prowadzona polityka finansowa wówczas kwota kapitału własnego w finansowaniu aktywów trwałych powinna przekraczać wartość aktywów trwałych, zapewniając określone pokrycie kapitałami aktywów obrotowych. W przypadku, gdy aktywa trwałe są w pełni pokryte kapitałem własnym, wówczas zachowana jest tzw. złota reguła bilansowa.