Kontrola nad działalnością gospodarczą jest jedną z przyjętych form ochrony gospodarki rynkowej przez państwo. Choć to jedna z rzeczy, której obawia się nie jeden przedsiębiorca jest nieodzownym elementem funkcjonowania każdej działalności gospodarczej.
Kwestia kontroli i nadzoru jest uregulowana w różnych ustawach w zależności od działalności gospodarczej. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej zawiera najbardziej ogólne i ramowe przepisy dotyczące kontroli. Kontroli podlegają wszyscy przedsiębiorcy. Kontrola nie może jednak utrudniać prowadzenia działalności gospodarczej, dlatego też organy kontrolne wcześniej zawiadamiają przedsiębiorcę o zamiarze przeprowadzenia kontroli. O tej zasady występują jednak wyjątki m. in. np. wówczas gdy kontrola jest niezbędna w przeciwdziałaniu popełnieniu przestępstwa.
Kontrola nie może być wszczęta wcześniej niż po upływie 7dni od dnia otrzymania zawiadomienia o kontroli przez przedsiębiorcę i nie później niż 30 dni. Przedsiębiorą może oczywiście złożyć wniosek aby kontrola została wszczęta wcześniej niż po upływie wymaganych 7 dni. Kontrola nie może wykraczać poza zakres, który jest wskazany w upoważnieniu.
W związku z kontrolą na przedsiębiorcy ciążą określone obowiązki m. in. musi prowadzić oraz przechowywać książkę kontroli, protokoły i upoważnienia kontroli w siedzibie swojej firmy. Książka kontroli to nic innego jak zbiór dokumentów, może ona mieć również formę elektroniczną pod warunkiem, że ma swoje potwierdzenie w dokumentach.
W firmie nie może być prowadzonych więcej niż jedna kontrola. Kontrola jest przecież określonym obciążeniem czasowym dla wykonywanej działalności. Czas trwania kontroli waha się od 12-48 dni roboczych w jednym roku kalendarzowym w zależności od wielkości przedsiębiorstwa.