Przedsiębiorstwo państwowe posiada osobowość prawną i jest nie tylko samodzielnym ale również samofinansującym i samorządnym przedsiębiorcą. Samodzielność przedsiębiorstwa państwowego przejawia się głównie w wolności do podejmowania decyzji oraz organizacji działalności. Szczegółowe regulacje dotyczące przedsiębiorstwa państwowego znajdują się w ustawie z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych.
Przedsiębiorstwo państwowe może być tworzone bądź jako przedsiębiorstwo działające na zasadach ogólnych bądź jako przedsiębiorstwo użyteczności publicznej. O użyteczności publicznej mówi się głównie w kontekście zaspokajania potrzeb ludności w sposób bieżący i nieprzerwany. Przedsiębiorstwa państwowe będą więc głównie świadczyły usługi m. in. w zakresie komunikacji miejskiej, zaopatrzenia ludności w energię gazową, elektryczną cieplną czy usługi sanitarne.
Tworzenie przedsiębiorstw państwowych
Przedsiębiorstwa państwowe tworzone się przez centralne, naczelne organy administracji państwowej, Narodowy Bank Polski czy banki państwowe. Organ założycielski określa nie tylko zakres, ale również warunki świadczenia usług dla ludności. Przed utworzeniem przedsiębiorstwa prowadzone jest postępowanie przygotowawcze w celu zbadania a następnie oceny potrzeb i warunków utworzenia danego przedsiębiorstwa. Zespół przygotowawczy formułuje wymaganą opinię na ten temat. Organ założycielski wydaje akt o utworzeniu przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo państwowe musi uzyskać wpis do krajowego Rejestru Sądowego, wymagany jest również statutu. Z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje osobowość prawną. Przedsiębiorstwo posiada swoje organy: dyrektora przedsiębiorstwa, ogólne zebranie pracowników oraz radę pracowniczą.