Prowadzenie własnej działalności gospodarczej wiąże się z szeregiem różnych obowiązków wobec danych instytucji czy urzędów państwowych, w tym wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Osoba, która decyduje się na przejście z etatu na samozatrudnienie musi pamiętać, że to na niej będą spoczywały obowiązki rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
Do tej pory to kwestią zajmował się pracodawca, który zatrudniał pracownika. Przedsiębiorca zgłasza się do ZUS wypełniając wniosek CEIDG-1. Wniosek składany jest w urzędzie gminy, miasta bądź dzielnicy. Nie ma konieczności bezpośredniego zgłoszenia do ZUS jeśli przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników.
W przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest zobowiązany do przekazania ZUS deklaracji rozliczeniowej na formularzu ZUS DRA, w której wskazuje się składki, jakie przedsiębiorca ma obowiązek opłacać za dany miesiąc. Dokument składany jest za każdy miesiąc, w którym prowadzona była dana działalność gospodarcza. W przypadku zatrudniania pracowników do ZUS składa się komplet dokumentów rozliczeniowych (ZUS DRA, ZUS RCA, ZUS RZA, ZUS RSA).
Jeżeli przedsiębiorca płaci tylko składki za siebie musi je opłacić do 10 dnia następnego miesiąca. W przypadku zatrudniania pracowników termin jest inny – do 15 dnia następnego miesiąca.
Przez pierwsze 24 miesiące od dnia rozpoczęcia działalności przedsiębiorca może skorzystać z preferencyjnych warunków opłacania składek tzw. małego zus-u. Przedsiębiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, wypadkowemu, rentowemu oraz zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.