Podstawa obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne jest taka sama jak przy określaniu składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – czyli przychód. Dla osób, które prowadzą działalność gospodarczą oraz osób, które z nimi współpracują podstawą wymiaru składki jest zadeklarowane kwota, która nie może być niższa niż 75% przeciętnego wynagrodzenia.
Przez pojęcie przeciętnego wynagrodzenia rozumie się przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału z uwzględnieniem wypłat z zysku. Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest ogłaszana przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RP – Monitor Polski. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9,0 % podstawy wymiaru. Składkę na ubezpieczenie w finansuje w całości z własnych środków ubezpieczony.
Każda osoba, która podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu ma prawo do zgłoszenia do tego ubezpieczenia członków swojej rodziny. Przez pojęcie członka rodziny rozumie się:
dziecko ubezpieczonego, dziecko małżonka lub przysposobione, wnuka;
dziecko obce, nad którym ubezpieczony sprawuje opiekę;
dziecko obce w ramach rodziny zastępczej czy też rodzinnego domu dziecka. W zależności od sytuacji do ukończenia przez nie 18, 26 lat czy bezterminowo.
współmałżonka;
wstępnych, którzy pozostają z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od podatku w rocznej deklaracji podatkowej PIT. Podmiot, który osiąga przychody jednocześnie z różnych tytułów np. pracy na etacie, prowadzenia własnej działalności gospodarczej za każdym razem jest zobowiązany do opłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne. Nie mamy tutaj do czynienia ze zbiegiem różnych tytułów ubezpieczenia zdrowotnego.